افراد معمولا برای آنکه از میزان چربی بدن خود آگاه شوند، خود را با استفاده از ترازو وزن می‌کنند. اما توجه داشته باشید که وزن کردن به تنهایی، اطلاعات دقیقی از میزان چربی بدن به افراد نمی‌دهد، چون برای محاسبه میزان چربی بدن، عوامل دیگری از قبیل جنسیت، سن و… نیز باید در نظر گرفته شود.

در واقع روش‌های زیادی وجود دارد که افراد با انجام آن‌ها می‌توانند میزان چربی بدن خود را محاسبه کنند. برای آشنایی بیشتر با نحوه محاسبه میزان چربی بدن، با ما همراه باشید تا در ادامه بهترین روش‌های محاسبه درصد چربی بدن را معرفی کنیم تا با شناخت و انجام آن‌ها بتوانید اطلاعات کافی و دقیقی از میزان چربی بدن خود، به دست آورید.

درصد چربی بدن چیست؟

درصد چربی بدن عبارت است از تقسیم تمام جرم بافت چربی بدن بر تمام وزن بدن. به عبارت دیگر می‌توان گفت که چربی بدن از تقسیم کل توده چربی بر توده کل وزن بدن، حاصل می‌شود که اگر این مقدار در عدد صد، ضرب شود، درصد چربی بدن به دست خواهد آمد.

نحوه محاسبه اندازه چربی بدن

افراد برای محاسبه اندازه چربی بدن، می‌توانند از فرمول درصد چربی بدن (BFP) استفاده کنند که این فرمول به صورت زیر است:

توده کل بدن/کل توده چربی=درصدچربی بدن

البته توجه داشته باشید که افراد می‌توانند با انجام روش‌های دیگری نیز اندازه چربی بدن را محاسبه کنند که برخی از آن روش‌ها به صورت زیر هستند:

آزمون های اندازه گیری چربی بدن

برای اندازه‌گیری چربی بدن، آزمون‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به کالیپر چربی، توزین زیر آب، حجم سنجی با جابه‌جایی هوا، اسکن اشعه ایکس با انرژی دوگانه، آنالیز امپدانس بیوالکتریک و… اشاره کرد.

1. محاسبه درصد چربی بدن با دستگاه (کالیپر چربی)

افراد می‌توانند با استفاده از کولیس، مقدار چربی زیر پوست خود را تخمین بزنند. معمولا از این وسیله در باشگاه‌ها یا مطب‌ها استفاده می‌شود. کولیس یک ابزار گیره مانند کوچک است که مربی ورزش یا متخصص آن را در قسمت‌های مختلف بدن مانند دور کمر، پشت بازو و… قرار داده و میزان چین خوردگی (چربی زیر پوست) را به طور تقریبی اندازه گیری می‌کند. توجه داشته باشید که این روش نسبت به سایر روش‌ها از دقت کم‌تری برخوردار است.

2. توزین زیر آب

توزین زیر آب، یک آزمایش درصد چربی بدن است که با فرو رفتن فرد زیر آب، میزان چربی بدن فرد محاسبه می‌شود. در واقع زمانیکه فرد به زیر آب، فرو می‌رود، بافت بدون چربی بدن، غرق شده و چربی شناور می‌ماند. بنابراین برای انجام این آزمون فرد باید به زیر آب فرو رود تا میزان درصد چربی بدن وی محاسبه شود. توجه داشته باشید که این آزمون از دقت بالایی برخوردار بوده و انجام آن، نیاز به تجهیزات خاصی دارد، بنابراین این روش ممکن است کمی زمان بر و گران باشد.

3. حجم سنجی با جابه‌جایی هوا

حجم سنجی با جابه‌جایی هوا یک تست چربی بدن است که در این آزمون از دستگاه باد پاد (BOD POD) استفاده می‌شود. این دستگاه با اندازه‌گیری میزان هوایی که بدن جابه‌جا می‌کند، میزان چربی بدن را محاسبه می‌کند. توجه داشته باشید که این روش نیز مانند توزین زیر آب، نیاز به تجهیزات خاصی دارد. بنابراین این آزمون نیز دقت بالایی داشته و گران است اما آسان‌تر انجام می‌شود چون در این آزمون، برای اندازه گرفتن میزان چربی، نیازی نیست که فرد در زیر آب، غوطه‌ور شود.

4. اسکن اشعه ایکس با انرژی دوگانه

اسکن اشعه ایکس با انرژی دوگانه یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین روش‌هایی است که از آن برای محاسبه درصد چربی بدن استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که در این آزمون نیز از تجهیزات خاصی استفاده می‌شود. در واقع تصویر کاملی از بدن فرد، توسط اشعه ایکس با انرژی دوگانه، ارائه می‌شود که از این تصویر می‌توان ترکیب بدن را ارزیابی کرد، چون این تصویر اطلاعات دقیقی از درصد عضله و چربی بدن ارائه می‌دهد. این روش نیز از دقت بالایی برخوردار بوده و انجام آن، زمان‌بر و گران است. همچنین توجه داشته باشید استفاده از اشعه ایکس ممکن است برای برخی از افراد، مضر باشد، بنابراین انجام این آزمون به تمام افراد توصیه نمی‌شود.

5. آنالیز امپدانس بیوالکتریک

حسگر آنالیز امپدانس بیوالکتریک به اندازه‌گیری ترکیب بدن از جمله توده چربی و ماهیچه‌های اسکلتی می‌پردازد. در واقع در این روش با اندازه گیری سرعت جریان الکتریکی در بدن، میزان چربی محاسبه می‌شود که این روش یکی از روش‌های کم هزینه محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که قبل از انجام این آزمون از پر کردن معده خود، خودداری کنید.

6. فرمول درصد چربی براساس شاخص توده بدنی

با اندازه گیری BMI (شاخص توده بدنی) می‌توان درصد چربی بدن را تا حدودی تخمین زد. در واقع برای اندازه گیری شاخص توده بدنی ابتدا باید ویژگی‌هایی از قبیل جنسیت، سن (سال)، وزن و قد فرد را بررسی کرده و در فرمول BMI قرار دهید تا BMI محاسبه شود. سپس با بدست آوردن مقدار BMI می‌توانید میزان درصد چربی بدن (BFP) را نیز بدست آورد.

فرمول محاسبه شاخص توده بدنی به صورت زیر است:

BMI = قد (متر))²/وزن (کیلوگرم))

فرمول محاسبه درصد چربی بدن آقایان به صورت زیر است:

16.2 – (سن * 0.23) + (BMI * 1.20) = BFP

فرمول محاسبه درصد چربی بدن بانوان به صورت زیر است:

5.4 – (سن * 0.23) + (BMI * 1.20) = BFP

مثال : درصد چربی بدن فردی به وزن 80 کیلوگرم، قد 1.80 متر و سن 25 سال به صورت زیر محاسبه می‌شود:

24.69 = ²(1.80)/80 = BMI

حال درصد چربی بدن یک مرد 25 ساله با شاخص توده بدنی 24.69 به صورت زیر محاسبه می‌شود:

16.2 – ( 25 * 0.23 ) + ( 20.69 * 1.20) = BFP

19.178 = BFP

حال اگر این فرد، یک خانم 25 ساله با شاخص توده بدنی 24.69 باشد، درصد چربی بدن او به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

5.4 – (25 * 0.23 ) + ( 24.69 * 1.20) = BFP

29.978 = BFP

تفاوت نحوه محاسبه چربی بدن زنان و مردان

درصد چربی بدن مردان برابر است با 1.20 ضربدر شاخص توده بدنی به اضافه 0.23 ضربدر سن، منهای 16.2 در صورتیکه که درصد چربی بدن زنان برابر است با 1.20 ضربدر شاخص توده بدنی به اضافه 0.23 ضربدر سن، منهای 5.4. بنابراین اگر یک زن و یک مرد، شرایط یکسانی (سن و وزن برابر) داشته باشند، درصد چربی برابری نداشته و زن درصد چربی بیشتری خواهد داشت.

به صورت کلی می‌توان گفت که آقایان در مقایسه با بانوان، درصد چربی بدن کم‌تری دارند، چون عوامل مختلفی روی این موضوع، موثر هستند.

برای مثال آمادگی زنان برای بارداری و فرزند آوری یکی از عواملی است که موجب افزایش درصد چربی زنان می‌شود. در واقع زنان برای تولید مثل و سایر عملکردهای هورمونی به چربی بیشتری نیاز دارند.

درصد چربی بدن شامل کدام چربی‌ها می‌شود؟

درصد چربی بدن شامل چربی‌های ضروری بدن و چربی‌های ذخیره شده در بدن می‌شود. چربی‌های ضروری بدن همانطور که از نامش مشخص است، وجود آن‌ها برای بدن ضروری بوده و باعث حفظ زندگی و بهبود عملکرد تولید مثل می‌شود و منظور از چربی‌های ذخیره شده نیز بافت چربی ذخیره شده است که در اندام‌های بدن مانند شکم، ذخیره شده‌اند.

توجه داشته باشید که درصد چربی بدن برای افراد با توجه به عوامل مختلفی از قبیل جنسیت، وزن، سن، میزان فعالیت و… متغیر بوده و معمولا برای زنان بیست الی سی درصد و برای مردان ده تا بیست‌وپنج درصد، متغیر است.

آزمون سنجش ضخامت چربی زیر پوست برای چیست؟

آزمون سنجش ضخامت چربی زیر پوستی برای ارزیابی ترکیب بدن و تخمین زدن سطح چربی بدن، انجام می‌شود. در حقیقت آزمونگر در این آزمون با استفاده از تجهیزات تست مانند کولیس‌های پوستی، خودکار نشانگر، متر نواری و… ضخامت چین خوردگی پوست را اندازه‌گیری کرده و چربی زیر پوست را تخمین می‌زند.

نحوه وزن کشی زیرآب چگونه است؟

وزن کشی زیر آب، یک روش سنتی بوده که برای ارزیابی ترکیب بدن انجام می‌شود. در واقع با انجام این تست، چگالی بدن و درصد چربی بدن محاسبه می‌شود. نحوه وزن کشی زیر آب، بدین صورت است که ابتدا بیرون از آب، روی زمین، وزن فرد را اندازه‌گیری می‌کنند. سپس فرد (آزمودنی) باید حداقل لباس خود را پوشیده و روی صندلی مخصوصی که داخل مخزن آب قرار دارد، بنشیند. حال باید تمام هوا را از ریه‌ها بیرون آورده و زیر آب فرو رود به گونه‌ای که تمام اعضای بدن، داخل آب، قرار بگیرند. در این لحظه، فرد باید ثابت و بی‌حرکت بماند تا وزن کشی انجام شود. توجه داشته باشید که این تست، چند مرتبه تکرار می‌شود تا وزن فرد با استفاده از ترازوی وزن کشی زیر آب، به طور دقیق اندازه‌گیری شود.